Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị ngày 11/2/2020 đã khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để các thành phần kinh tế, đặc biệt là kinh tế tư nhân tham gia phát triển năng lượng điện gió và điện mặt trời (ĐMT), trong đó có ĐMT mái nhà (ĐMTMN). Bên cạnh đó, Quy hoạch điện VIII được Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định, phê duyệt ban hành ngày 15/5/2023 cũng đề cập đến nguồn ĐMTMN, trong đó, cơ cấu nguồn điện đến năm 2030 phấn đấu có 50% các tòa nhà công sở và 50% nhà dân sử dụng ĐMTMN tự sản, tự tiêu (phục vụ tiêu thụ tại chỗ, không bán điện vào hệ thống điện quốc gia), đặc biệt là nguồn ĐMT tự sản, tự tiêu được ưu tiên phát triển không giới hạn công suất. Việc các dự án ĐMTMN đi vào hoạt động đã góp phần đáng kể, đáp ứng yêu cầu đảm bảo an ninh năng lượng đối với đất nước và hệ thống điện quốc gia.
Tiền năng phát triển Điện mặt trời mái nhà
Tỉnh Hà Nam có 08 Khu công nghiệp hiện trạng với diện tích là 2.516 ha. Trong thời gian tới tiếp tục thành lập mới các khu công nghiệp với quy mô tổng diện tích khoảng 2.111 ha; Tổng diện tích các CCN hiện trạng đang hoạt động là là 390,21 ha, giai đoạn 2021-2030, thành lập mới 15 CCN với tổng diện tích là khoảng 874,74 ha (đến năm 2030, trên địa bàn tỉnh có 29 CCN với tổng diện tích khoảng 1.264,95 ha); mục tiêu đến năm 2030 hình thành và phát triển Khu công nghệ cao Hà Nam với diện tích khoảng 663,19ha.
Như vậy, có thể thấy dư địa, tiềm năng phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ là rất lớn đồng thời trong bối cảnh tiêu chuẩn về “xanh hóa" trong sản xuất là điều kiện không thể thiếu trong quá trình hội nhập quốc tế vì thế trong thời gian tới trên địa bàn tỉnh sẽ phát triển mạnh loại hình điện mặt trời tự sản xuất, tự tiêu thụ được lắp đặt trên mái nhà của công trình xây dựng trong các khu công nghiệp, cụm công nghiệp.
Tính đến hết ngày 31/12/2020, trên địa bàn tỉnh có 204 hệ thống ĐMTMN với công suất 8.471,59 kWp được các tổ chức, cá nhân lắp đặt. Trong đó tại 09 hệ thống điện mặt trời mái nhà có công suất từ 362 kWp đến 1000kWp lắp đặt trên mái nhà xưởng của các doanh nghiệp và 175 hệ thống điện mặt trời mái nhà có công suất từ 03 đến 60 kWp được lắp đặt trên mái nhà của các hộ dân. Từ sau năm 2020 đến nay phát triển thêm 12 doanh nghiệp đầu tư lắp đặt ĐMTMN với tổng công suất khoảng 29.937 kWp được lắp đặt trên mái nhà, xưởng sản xuất của các doanh nghiệp trong Khu, Cụm công nghiệp với mục đích tự sản tự tiêu, không bán điện cho ngành điện, nhằm đáp ứng yêu cầu về tăng cường thực hành tiết kiệm điện, gia tăng tỷ lệ sử dụng năng lượng tái tạo đáp ứng các yêu cầu khi thực hiện xuất khẩu hàng hóa sang một số nước châu Âu, châu Mỹ…Ngoài ra, nhiều hệ thống đèn tín hiệu giao thông, hệ thống chiếu sáng bằng năng lượng mặt trời tại một số khu vực trên địa bàn tỉnh được đầu tư xây dựng. Các hộ gia đình trên địa bàn tỉnh cũng đã và đang đẩy mạnh sử dụng năng lượng mặt trời phục vụ việc chiếu sáng, gia nhiệt (bình nước nóng), chuyển đổi, lưu trữ điện năng để phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau…
Các cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ
Theo Kế hoạch thực hiện Quy hoạch phát triển Điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 tỉnh Hà Nam được phân bổ công suất nguồn điện mặt trời mái nhà theo địa phương tăng thêm giai đoạn 2023-2030 là 57MW.
Ngày 22/10/2024, Chính phủ ban hành Nghị định số 135/2024/NĐ-CP đã hướng dẫn cụ thể: Công suất 57MW gồm những đối tượng là tổ chức, cá nhân lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ có công suất lắp đặt từ trên 100 kW có bán điện dư lên hệ thống điện quốc gia, trường hợp khác thực hiện theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 8 Nghị định số 135/2024/NĐ-CP (lắp đặt hệ thống thiết bị chống phát ngược điện vào hệ thống điện quốc gia). Đồng thời, quy định cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ. Nghị định có phạm vi áp dụng mở rộng cho tất cả các đối tượng là nhà ở, cơ quan công sở, khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế, cơ sở sản xuất, cơ sở kinh doanh được đầu tư, xây dựng trên phạm vi cả nước.
Nghị định 135/2024/NĐ-CP quy định 9 chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ (được quy định cụ thể tại Điều 8 của Nghị định), trong đó có nhiều chính sách quan trọng, nổi bật như:
- Các tổ chức, cá nhân lắp đặt điện mặt trời mái nhà phục vụ tự sản xuất, tự tiêu thụ sẽ được miễn giấy phép hoạt động điện lực và không bị giới hạn công suất trong một số trường hợp nhất định như: hệ thống không nối lưới, có thiết bị chống phát ngược vào lưới, hoặc các hộ gia đình và nhà ở riêng lẻ có công suất dưới 100 kW.
- Được hưởng các chính sách ưu đãi về thuế và thủ tục hành chính được rút gọn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đầu tư và vận hành.
- Công trình xây dựng có lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ không phải thực hiện điều chỉnh, bổ sung quy hoạch đất năng lượng và công năng theo quy định của pháp luật.
- Điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ của hộ gia đình, nhà ở riêng lẻ; của các cơ quan công sở hoặc công trình công cộng được coi là tài sản công, được xem như là thiết bị công nghệ gắn vào công trình xây dựng.
- Nếu không dùng hết được bán điện dư lên hệ thống điện quốc gia.
- Khuyến khích sử dụng hệ thống lưu trữ năng lượng, giúp ổn định nguồn điện, giảm tải cho lưới điện Quốc gia và nâng cao hiệu quả sử dụng điện năng.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh Hà Nam, Sở Công Thương đã xây dựng dự thảo “Quy trình rút gọn việc thực hiện thông báo, đăng ký phát triển, đầu tư xây dựng, lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ trên địa bàn tỉnh Hà Nam" gửi các Sở, ngành và các đơn vị liên quan. Sau khi khi tổng hợp ý kiến tham gia của các đơn vị liên quan, Sở Công Thương sẽ báo cáo tham mưu UBND tỉnh ban hành theo quy định. Quy trình được ban hành sẽ bảo đảm thuận tiện, tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, cá nhân khi thực hiện đăng ký phát triển, đầu tư xây dựng, lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ trên địa bàn tỉnh Hà Nam.
Phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu nhằm mục đích tự sử dụng, tự cung tự cấp cho nhu cầu của chính mình, giảm bớt mua điện từ hệ thống điện quốc gia, giảm áp lực cho hệ thống điện. Vì thế, Nghị định 135/2024/NĐ-CP của Chính phủ đã kịp thời tháo gỡ khó khăn, là bước quan trọng thúc đẩy phát triển nguồn năng lượng sạch phục vụ sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu của doanh nghiệp. Đây cũng là hành lang pháp lý quan trọng để Hà Nam phát huy lợi thế, thúc đẩy phát triển mạnh mẽ điện mặt trời trong thời gian tới.
Thời gian tới các cấp, các ngành của tỉnh cần quan tâm tạo mọi điều kiện, rút ngắn các thủ tục, tiếp tục đồng hành với doanh nghiệp, kịp thời hướng dẫn, tháo gỡ các khó khăn vướng mắc để đẩy mạnh phát triển triển ĐMTMN tự sản xuất tự tiêu tụ góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững trên địa bàn tỉnh Hà Nam.
